What's in a name?

"What's in a name? That which we call a rose
By any other name would smell as sweet." – Juliet -

Dat destructieve passie in de tijd van Shakespeare kon leiden tot de meest explosieve liefdesbetuigingen weten we allemaal. Maar hoe belangrijk vinden wij een naam tegenwoordig? En dan vooral de achternaam. Hoeveel betekenis heeft deze en hoeveel waarde hechten wij hieraan? Neem bijvoorbeeld Van Aerssen Beijeren van Voshol. Dit klinkt bijna als een speurtocht die de Scouting Welpjes op jeugdige leeftijd moeten afleggen voor het behalen van extra boshut-punten. Niets is minder waar. Het is een van de namen die bovenaan de lijst van Neerlands Adelijke Families staat - bij voorbaat mijn excuses van het gebruiken van jullie naam, deze wordt enkel ter illustratie gebruikt -. Een illustratie ter verduidelijking van het feit dat lange, en vooral dubbele, achternamen vaak nogal ‘duur’ klinken. Waarom? Omdat ze expres duur moesten klinken. Dit ter onderscheiding van het burgerlijke volk dat slechts met één achternaam door het leven moest gaan. Tegenwoordig geven we een stuk minder om ‘hoe duur’ een achternaam klinkt, hoewel het in bepaalde kringen – meestal corporale – nog steeds een pre is. Maar even de corpsballen daar gelaten, mijn vraag gaat meer over hoe belangrijk wij zelf onze naam vinden. Verbinden we hier eigenwaarde aan en zo ja, moeten we daar dan aan vast houden of niet?

Mijn moeder is een ras feministe die vroeger met de Dolle Mina’s mee deed, en de zeer duidelijke keus maakte haar eigen meisjesnaam te behouden nadat het huwelijk was voltrokken. Dat dit een feministische keuze was is tot op de dag van vandaag kraakhelder, want niemand moet proberen haar te benaderen als mevrouw + mijn vaders achternaam, want dan zwaait er wat. Letterlijk. Vaak is dit een bord, een pollepel of een kop (hete) thee. Feminisme deel 1, uit mijn moeders tijdperk, was nog niet helemaal tot in de details uitgewerkt want ze staat wel elk weekend braaf mijn vaders shirts te strijken, al werkt ze doordeweeks zelf ook. Feminisme deel 2, uit mijn generatie, heeft al deze schoonheidsfoutjes eruit gewerkt. Nu wordt namelijk bijna ALLES samen gedaan. We koken samen. We wassen samen. We strijken samen. We baren nog net niet een kind samen, maar ook dat is slechts een kwestie van tijd. Er zijn een paar vlijtige onderzoekers op de wereld die proberen uit te vinden of de man deze taak ook niet een keer zou kunnen overnemen. Een onderzoek dat wij overigens uitbundig toejuichen. Waar het om draait is dat we op vrijwel elke voet gelijk zijn aan elkaar. En toch is er één onderwerp waar ik werkelijk waar nog geen één man op heb horen toegeven en dat is de achternaam. Alle mannen weigeren principieel om iets anders als achternaam te gebruiken, dan de naam die zij sinds hun geboorte bij zich dragen. Van de vrouw wordt echter verwacht dat zij a) de naam van haar man aanneemt b) een combi tussen haar eigen naam en die van haar man aanneemt of c) haar eigen naam houdt. Alle drie de opties zijn zowel mogelijk als maatschappelijk geaccepteerd. Mocht een vrouw voor optie a of b kiezen, dan is het overigens wel wenselijk dat er na echtscheiding weer terug gegaan wordt naar de meisjesnaam. Zo blijft het publiek geüpdate over de huidige echtelijke staat. Toch kan dit nogal wat verwarring creëren. Zo zag ik laatst in ons interne bedrijfskrantje een vrouwelijke collega staan die opeens een andere achternaam had. ‘Ach wat leuk, is ze net getrouwd?’, riep ik enthousiast uit. ‘Eh nee, ze is eh… ze is eigenlijk net gescheiden’. Fijn dat je midden in de ijstijd van je leven zit, en IEDEREEN het weet doordat je businesscard, email adres etc allemaal gecorrigeerd moeten worden voor je nieuwe oude achternaam. Kortom; eigenlijk is het veel handiger om gewoon je meisjesnaam te houden. Dan blijft het ten minste overzichtelijk. Jij bent wie je bent, en dat blijf je ook. Alsof je zomaar de naam die je al decennia draagt weg zou gooien! Nee, wij vrouwelijke dertigers staan liever met z’n alleen de karaoke versie van You Don’t Own Me te zingen, in plaats van een middag op het stadhuis te zitten om onze naam te veranderen. Wij houden vast aan onze meisjesnaam. En toch. Als we het dan over ‘handig’ hebben, is ook dit niet altijd de beste uitkomst. Vroeger belden mensen wel eens naar ons huis op en dachten verkeerd verbonden te zijn omdat mijn moeder met afwijkende achternaam op nam. Conclusie; welke naam dan ook, beiden opties schepping verwarring!

Even terug naar de basis. De hele namenkwestie gaat natuurlijk niet over wat handig is. Vroeger was het een verduidelijking van ‘zij hoort bij hem’. Nu willen we dat allemaal niet meer want als we al ergens bij horen in dit tijdperk van individualisme is het vooral bij onszelf. Persoonlijk vind ik het eigenlijk wel mooi als je in plaats van alleen bij jezelf, ook een beetje bij elkaar hoort. Gooi het in de mixer, spice it up with a touch of salt, en voíla: we hebben een prachtige achternaam voor zowel Man als Vrouw. (of Man & Man, of Vrouw & Vrouw, want we zijn Nederlands DUS openminded over ALLES). En het mooie is dat als je dit doet je kinderen de achternaam van beiden ouders hebben. Dat is toch best een aardig en leefbaar concept? Ik vond in ieder geval van wel, en gooide dit discussiepunt eens in de groep. De tegenpartij had hier toch een ietwat andere kijk op. Het antwoord was een luid en volmondig NEEN. Ab-so-luut geen sprake van! Wat dacht ik wel niet? ‘Nou… ik dacht dat het zo Leuk, Lief en Romantisch zou zijn als we dan een beetje van elkaar zijn. Dat dacht ik. Maar dat is kennelijk niet wat jij denkt.’ Naarstig op zoek naar verdere argumenten bedacht ik er één die ik beter achterwege had kunnen laten. ‘Wist je dat Wesley dat ook heeft gedaan, die dubbele achternaam? Ja echt, hij heeft nu ook de naam van Yolanthe’. Kennelijk was het niet zo handig om Wesley Sneijder-Cabau als vergelijkingsmateriaal te gebruiken want dat viel al helemáál niet goed. Nee, ik moest echt even goed luisteren. Als we überhaupt ooit al zouden trouwen – en daar wordt nu ernstig over getwijfeld – dan mocht ik best ook zijn naam hebben, maar omgekeerd zou dat Never Nooit Niet gebeuren. En als ik daar niet mee kon leven dan moest ik maar verder gaan zoeken naar een Slappie Harrie die wel zo gek was om hier mee akkoord te gaan. End of Story

Dat dit een vraagstuk is waar menig intellectueel zich over gebogen heeft mag duidelijk zijn. Denk aan de Montagues en de Capulets. William Shakespeare vroeg het zich ook af. What’s in a name? Nou William, ik durf er mijn vinger niet precies op te leggen maar het antwoord is zondermeer: A lot.